De heer F.A. Molijn was een telg uit een geslacht van vernisstokers, dat al in het midden van de 19e eeuw in Rotterdam actief was met de productie van verf en vernis. Hij kwam vanuit Rotterdam met zijn gezin naar Nunspeet – woonde op De Grote Bunte – om hier een bedrijf te stichten.
Op 22 oktober 1894 kocht hij verschillende percelen grond voor een totaalbedrag van ruim 65.000 gulden. Een enorm bedrag voor die tijd!!!
Grofweg gezien betrof de aankoop een brede strook grond vanaf de molen de Duif naar het zuiden tot over het spoor van Nunspeet. Op een klein gedeelte hiervan langs de Laan tot de Boterdijk zou de Maatschappij De Veluwe (Veluvine-verffabriek) worden opgericht.
Het begin van de melkfabriek
Maar zijn plannen waren groter, want bijna op de hoek van de huidige kruising Laan/F.A. Molijnlaan, grenzend aan Park 40/45 werd een zuivelfabriekje gebouwd.
Mejuffrouw Branderhorst, meegekomen met de heer Molijn, zwaaide hier de scepter.
Alles werd hier al wel machinaal gedaan en volgens de Deense methode werd aangeleverde koemelk tot boter, kaas, karnemelk en zoete melk bereid.
Door de boeren, van Kampereiland tot ver onder Nunspeet, werd er ca. 5000 liter melk per dag gebracht. Deze werd eerst gezeefd en op temperatuur gebracht; het zgn. pasteuriseren. Daarna werd de room van de melk gescheiden met behulp van een centrifugaalmachine. De warme room en de ondermelk liepen over koelers. De room werd opgevangen in een 30 liter bus en naar de roomkamer gebracht, de ondermelk werd door een vernuftig systeem naar boven gezogen, waarna het weer voor verzending gereed was, om naar de boeren te vervoeren. Deze gebruikten dit – vaak gemengd met diverse meelsoorten – als voer voor hun kalveren en varkens.
De stroomvoorziening kwam van de eigen centrale, ook hier kreeg het dorp Nunspeet haar eerste elektriciteit vandaan! De gasverlichting heeft Nunspeet hierdoor niet gekend. Rond 1900 ontstonden er financiële problemen bij de Maatschappij De Veluwe en moesten er een aantal exploitaties worden afgestoten. Ook de zuivelfabriek moest er toen aan geloven.
Schaalvergroting
De oude zuivelfabriek werd verbouwd tot koetshuis behorende bij villa Delta van de heer Frowein en de inventaris werd overgenomen door de heer J.E. Schaap, die al als boekhouder bij de maatschappij De Veluwe werkzaam was. Samen met zijn zwager W.C. de Zeeuw richtte hij verderop aan de Elburgerweg een nieuwe zuivelfabriek op. Het nieuwe bedrijf werd JESCO, naar de oprichters J. E. Schaap en Co. (= de Zeeuw) genoemd. Eind dertiger jaren werd deze fabriek overgenomen door de N.V. Vereenigde Veluwsche Melkproduktenfabrieken, die ook enkele andere melkfabrieken in de regio opkocht.
De melkfabriek, afgekort VVM, werd op den duur een dochteronderneming van het Zwitserse bedrijf Ursina S.A, dat vervolgens weer onder de paraplu viel van het wereldconcern Nestlé.
Het bedrijf bracht . . . . . en brengt nog altijd veel werkgelegenheid en welvaart voor ons dorp, en de hele Noordwest Veluwe.
Jan Plender
Bij de foto: Eerste zuivelfabriek te Nunspeet.
Heeft u vragen en/of opmerkingen over dit artikel: nuwenspete@gmail.com Of zoekt u meer informatie over Nunspeets verleden? Ga dan naar de website van de Heemkundige Vereniging Nuwenspete: www.nuwenspete.nl
